Friday, November 19, 2010

Nursing as a career

Nidang laiyin numei hohi lekha simlou tobang anahi suoh kei’un, hinla tulai leisiet khantou dungjuiyin nule pa te’n achanu teu’in lekhathot simthei nading bep’a lekha simsah talou in ahinkho uva mi aphah jou tei na diu zoh in lekha ahin simsah thei tauvin ahi. Numei hon zong class-X ahin chai phad uleh aloite’u sim man in Science ahin sim un, chule class-XII ahin chai kit phad ule aloite’u bol man in nurse ahin zil kit jiu’in ahi. Nurse zil kiti hi thilpha tah ahitoh kilhon in tuchung in Laijon Digest in koitobang nurse zil amantam dan hedbe nuom aumleh ti’n khohtah in nursing thu ah houlim na anei nuom in ahi.
Nurse hohi adamlou holeh akisukha ho jenle ding le doctor ho nnatohna kithopi ding’a panla hochu ahiuve. Hospital sung’a damlou umho niseh le phatseh’a Staff Physician ho thupieh dungjuiya aga boipi zing di’u chu akin uh ahi. Damlou ho avekol un, chule damlou ho’n damlam amano uva’m ahilou leh khohse cheh cheh uvam tiho zong aphad seh’a ahed zing uh ngai ah ahi. Hiche ho bep hilou in damlou ho nehle chah tahsa damthei na ding’a angaichat ho’u le apoimo dungjuiya damdoi pieh ding tiho zong akin uh ahi. Damlou ho kom ahilou leh adamlou pa/nu innsung mite kom’a avetkol ding dan zong alou thei lou’a asei pieh zing uh angai kit’e.
Damlou ho zendam ding bou chu nurse ho nnatoh ahipuon, alungbuoi ahilou leh alungthim ngaituo na adieh’a accident zou’a tijad beh zieh’a angol tobang’a umho  ding’a zong lung-ol sah tu’a pang diu ahi. Doctor ho kom sang in adamlou ho kom zoh’a hun atamsuh mang jo jiuve. Chule adamlou te sang in zong adamlou pa/nu innsung mite toh hun tamjo cheh asumang kit jiuve. Eiho hospital lah’a glucose khai ding’a nurse iholmo ji ho’u hi a nurse zildan uh dihlou hikha maithei ahi. Routine dungjuiya duty nei hizong le’u khatvei vei leh ‘emergency case’ aum theiyin, hiche hun ho’a zong hahsa lheh zong leh akipumpei kit uh angaiye. Totung man lou hiel’a nna atoh phad uzong aum’e. Hiche ho zieh’a hi nurse zil kiti hi thilbai anahi lou dan ahiye.
Nurse hohin routine anei uvin, khatvei leh jaan in nna atong un, khavei vei leh saturday/sunday in zong atong kit jiuvin ahi. Fullmoon jaan’a chollha vah noiya a dongma te’u toh lungguh thimthu lelkhom dng ati’u zong akipel hun aum ji’e. Nurse hohin, Physician, Social workers, Physiotherapists, Occupational therapists, Technician holeh Psychologists hotoh nna aha toh khom dehset uve.
Education & Training  :
Nurse hithei nading’a  aniem pen’a nursing school khat’a kuon’a degree/diploma nei angaiyin ahi. Hiche hi loithum in aki khen’e.
1. B.Sc Nursing (4 years), after 10+2 with Biology, Physics & Chemistry
2. General Nursing & Mid Wifery (GNM) 3. 5 years, after 10+2 with Science
3. Auxiliary Nurse & Mid Wifery (ANM) 18 moths, after class X
B.Sc (Nursing) simthei nading in college’a entrance exam’a lolhin angaiye, kum 4 sung in damlou vetkol dan athu le atoh in aki thiem chuh uvin ahi. B.Sc (Nursing) asim sung uvin, General Ward apat Intensive Care Unit chan’a phatah’a nna atoh thei nading uvin aki bolgah teng jiuve. Hiche course ajo phad uleh adamlou mai maia pat thiding’a gimse ho chan gei ahin vekol thei tauve.
GNM course ahin hospital’a first-level position’a atoh thei nadi’u chanbou azilsah uvin ahi. Chule ANM ahin, thinglhang gam’a numei chapang holeh tehse ho amaho le amaho akivetkol diudan ahil kit jiuve. GNM chai hohin B.Sc (Nursing) Condensed Course kum 2 sung’a ajo thei uh ahi.
Key Skills :
1. Phatah’a thusei thei angai na ban ah phatah’a jihthei angai kit’e
2. Innsung chuom chuom’a kuon’a hindan kibang lou mitamtah holah’a nnatong ding ahizeh un kamdam heocha’a mi houpi thei ding hi apoimo lheh’e.
3. Mi boina bailam tah’a suhlhap ahilou leh sei chien pieh thei ho’a ding in chuti tah in ahahsa behseh poi.
4. Lungthim leh tahsa damthei apoimo’e.
5. Lunglhah dai loiloi jieng lou ding angaiye.
The Catch :
1. A damlou jouse hindan kibang lou ahi zieh’a ama dungjuiya amihi na’u hedpieh teitei ding ahi. Amaho tahsan thei ding’a nnatoh ding zong hedmil loubeh ding ahi. Chule ami chan cheh’a kinel pi’a kimel hedpi ding thilpha ahi.
2. Sun nilhum, jaan khovah’a na keng’a nadin phat um intin, hiche na ding’a chu natha nasuh had jing ding ahi.
3. Khat vei kuom leh nurse nahi naki sih hun hung umding ahi, azeh chu mitamtah nang chung’a hung kingam ding ahitan, hiche hun ho’a zong lunglha lou hiel’a napan jing ngai ding ahi.
Earning :
Nursing home, poly-clinics, Health care centre lah’a lhalo Rs. 3000 – 5000/- ahi’n, Corporate Hospital hon vang tamtah tah ape jiuve. Nurse jouse sum saan zong akibang pon, ahed na’u dungjuiya alo uh aki siem pieh na mun zong aum’e. Post asang lam tuh thei nading in kum 4 degree leh experience apoimo pen’e. Nurse anesthetist le Intensive care nurse hithei nading in vang master level training apoimo’e.
Job Prospect :
Private le govt. hospital, nursing home, clinic, school, orphanage, old-age home holeh tibu kimlou ho kikoi na inn ho ah nurse apoimo in, chule hiche mun ho’a zong natoh na atam dehset’e. Nursing’a post graduate degree nei hon vang Nursing School lah’a atong thei uve. Chihna leh thepna ban’a gunchu tah’a tong ho’n vang hoilai hizong leh nnatoh na ding amulel pouve. Tulaiyin ‘Rehabilitation Centre’ tamtah hondoh ahita’n nurse ho’a ding in nnatoh na ding atam cheh cheh ta’n ahi. Nurse training jou khat chun nna toh nading amu jou lou tah iel zong leh pharmacy beh akihon thei ding ahi.

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.