Thursday, November 4, 2010

Common Wealth Games - LD October 2010

Common Wealth Games hi kumli dansieh leh Common Wealth member nations ho’n guolsieh lam’a kitedna’a ana manji’u ahiye. Hiche Games hi 1930 kum chun British Empire Games ti’n Canada gamsung’a um Hamilton mun’ah ana kimang in ahi. 1954 kum chun amin ana khel uvin, British Empire and Common Wealth Games ahinti tauve. 1970 kum chun khatvei amin ahin khelkit uvin, British Common Wealth Games atikit uvin, 1978 kum in Common Wealth Games bouseh ahin titauve. October nisim 3 ni’a India gamsung’a kipanding pen hi a som le ko vei channa hiding ahitai.
    Gamchuom chuom akuon’a guolsiehmi asang’a sim in kitedna jadchuom chuom aneidi’u ahi’n, hichena ding chun India in phad sodtah akuon in kiginna nasatah ananei ta’n ahi. Tuchung India gamsung’a CWG hin India gamsung dinmun vannuoi hed’a ahin tahlah teiding in aum’e.
    Vannuoi leisiet’a economic lam’a nasatah’a hung khangtou, Brics ti’a kihe Brazil, Russia, India le China hohi vannuoi hed’a thil loupiho manna ding’a kilawmtah jieng ahiuvin ahi. 2008 kum chun International Olympic Committee in Olympic China ana zinlhun sah in, Brazil in 2014 World Cup zinlhun kit intin, Russia in 2014 Olympic zinlhun kit leh Brics ho’n vannuoiya kichep guolsieh lam’a aminthang chieh azinlhun ding dan uvin aumdoh tai.
    India in CWG azinlhun hin vannuoi hedding’a ana minsietna corruption le politics lam’a alhahsamna ho aselmangna thei ding’a phad lemchang tah ahi’n ahi. Ahinla, vangsiet umtah in India ading in CWG azinlhun ding hi aminsietnaho seldoh tahsang in minsiet kipiehbena tobang hiding ahitai. India in hatah’a minsietna atuo teitei ding dinmun’a aumphad in Times of India in amaho website ah September nisim 22 nichun online poll ana bawl uvin ahi. Hiche’a chun mihiem 17,500 in pungkah 8 sung in India in CWG in bid ana bawllou hitaleh ti’n anasei uvin ahi. Hiche dinmun akuon in zong India dinmun ding chu muthei in aumdoh tai. Hiche lah’a 97% hochun India government in mipi hatah in asu muolphou’e zong atiuve.
    India in ipi lom lom suhkhiel aneiya hibangse’a hi mipi’n CWG chung’a lunglhaimona anei’uh ahi tadem? Games a manchah ding’a sum le pai amu 1.5 trillion jen chu India in ipi’a amanchah ahi tadem? Leisiet chung’a engineer minthang tamtah India akuon ahiuvin, chule natohna hihen lang, lhuoh manchahna lam hizong leh minuoiya India akunna aum behsehpoi. Ahinla gamsung lamkaiho nehguh chahguh toh akikhen kaang theilou zeh uvin gamsung’ah imacha ahina ding bangtah in achielha thei puon ahi. Games kipatna ding hapta ni lhinglou avadta’n, ahinla Games Village le stadium ho jothien ahilou lai zeh in munchuom chuom akuon’a India hinjuon ho ahung lenglud pai tapouve. Games hondohna ding mun JN Stadium kom’a foot bridge achimlhah zeh in mi 27 akitongkha’n, ajing nikhuo weight lifting arena a ceiling achimlha kit in ahi. Taiwanese tourist ho touna bus melhedlouho’n akab’u chu thuchuom hita leh security khaotah’a mipiho le akichiem dingho umna ding mun stadium sung jieng zong chuti’a achim chim ding leh asung’a kichep vengam ding mi umlou ding ahitai.
    Stadium ho muon aum tahlou zeh in kichiemmi phabep in Games a jao taloudi’u ahida’n ana phuongdoh kit uvin ahi. Hiche hin India azumsuo lheh jieng’e. China vang guhthim in ana kipah lheh jieng ding in ginchad ahiye. Hiche article kisut chan hin Australia le Canada akuon’a kichiemmi ho’n agam’uh ahin dalhah tah vang uvin India hung lhung pai ngamlou in Singapore ah aumden uvin ahi. Australian Sports Minister Mark Arbib in ipithu um zong leh India a kichep ding akhohgel dan asei in, hinla kichiemmi atamjo vang hung teitei ding thanuom behsehlou’uh ahida’n zong aseiye. Discus throw a world champion Australia mi Dani Samuels in security lam’a lungthuoina aneizeh in September nisim 22 nikhuo chun CWG a ajao tahlou ding ahida’n ana phuondoh toh kilhon in innlam akinung zotta’n ahi.
    England akuon’a triple jump a champion Philip Idowu in September nisim 21 nichu thusuo miho masang’ah ji le chanei kahi’n, amaho ventub ding chu kei mopuoh ahiye. Kei thileng amaho vekol ding mi umlou ding ahitah zeh in ka hikhuo hi medal khat sang in hatah in amanlujoi atitoh kilhon in Games a ahung jaolou ding thu ana seiyin ahi. Hiche toh kilhon chun England athletes Christina Ohruogu le Lisa Dobriskey teni’n zong hiche nikhuo mama chun India ahung taloudi’u ahida’n ana phuongdoh kit lhontai. Jamaica mi Usain Bolt, triple sprint champion zong ahaiding holah’a ajaokit’e. Amaho bep hilou in kichiemmi adang ho’n zong CWG India a ahinkhuo lhasuo ding tijadna’n ajaoloudi’u thu ana phuongdoh saosao tauvin ahi. Hiche hohi India a ding in minphatna ahi tahihbeh’e.
    Scotland le New Zealand in boina chuombeh aneikit lhon’e. Games Village athienthou lou zeh in lungthuoina anei uvin ahi. Delhi khopi in vannuoiya minthanna athahbeh’a ana muna chu Dengue natna ahi’n, hiche natna kilahdoh khah ding tijadna’n anei uvin ahi. Chule natong miho’n mipi le mipilou lah umlou’a zun amohthah thah jieng’u zong European gamho’n akidah lheh jieng uvin ahi. Uicha lhaile holeh muntin’a mihiem eh mutheiya um zong vang chu analmo thou’e. Hiche ho akuon’a Dengue hung kuondoh ahi’n, India mipite’n ehthahna ding mun’ah eh thale’u Dengue zong umpuonte ati hiel uve.
    India in kum tamtah minphatna le minthanna ana mudoh ho zouse chu tuhin manlou suohding kuoncha ahitai. Alangkhat’ah gampammi ho titahlou in Delhi khopi sung’a cheng mi phabep in zong CWG ding zeh in khopi sung adalha tauve tithu akijai. Amaho zong hin midangho bang’a CWG suhbuoina ding’a tohguon aum khah leh kithi khante tijadna’a Delhi adalhah’uh ahiye. Agamsungmi jieng in zong atahsan tahlou government in kichepna guolsieh lientah azinlhun ding hin gampammi ho zong asulinglao lheh jieng’e. Chule tuthah’a Yamuna vadung ahung letkit zeh in zong Delhi in lhuohsatna akibelap kittai. Yamuna River toh kinaicha’a Games Village sah’a um ahi’n, hiche hin zong malzin dingho nasatah in asulinglao zou kit’e.
    Hichangeiya India chung’a lungdonna ahung lhun phad in PM Man Mohan Singh in Sports Minister MS Gill akimupi’n, chule Urban Development Minister Jaipal Reddy zong akihoupi’n ahi. Ahinla amaho kihouzeh’a natoh haptna ni lhinglou’a jona ding thu vang umdieh talou ding ahiye. September nisim 22 nichun New Zealand swimming team in India dalha’n Abu Dabhi ana juon tauvin ahi. Amaho’n CWG asuhsah lou ding leh tuizapna ding mundang tamtah kanei uvin, hiche hozoh’a chu kaga kichepdi’u ahitai ti’n asei uve. Akhoh lheh jieng’e. Akhoh behseh’e tilou seiding dang imacha aumtapoi.
    Ahinla government lam in Common Wealth Games ana umsa lahlah’a athupipen ding’a tukum kimang ding ahi atikit uvin, ipi hileh aphad ahung lhun masang chu seiding tamtah umding vang ahinai. Ipi ahung suodoh ding seidoh thei vang ahidiehpoi. Aphad hung lhun dungjuiya India in iti aki maituopi ding ham tichu oltah’a i-hin heddoh di’u ahi maitai.

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.