Saturday, June 30, 2012

Lunghel hi chonsiet ham? - LD June 2012

Pathien in mimasa Adam Eden huon’a achangseh’a alhat chu phamo asa’n, alhat khompi ding in Eve chu ana siem’e. Eden huon’a Adam le Eve in alangtuo gel’a hinkhuo nuomtah’a aman lhon chu asiempa Pathien zong alunglhai tangeiye. Pathien in Adam le Eve asiemhi aumkhom mai mai ding’a ana siem ahipuon, amavang kilungsiet ding, kingai ding, kikhuotuo ding chule leisiet chung’a chikhaiya pang ding’a ana siem ahi. Siemtil’a pat tunigeiyin hiche Pathien thilguon hi achiezom zing in, Pathien loupina khat zong ahi.

Pathien in numei le pasal chu kilungsiet’a kicheng, chu’a pat innsung siem ding’a aguon ahi. Vangsiet umtah khat chu ahileh numei-le-pasal akingai tapou chu kicheng ding tina ahilouhi ahi. Numei-le-pasal kilungsiet tah hochun lungtup ahin muolsuo zoulou tieng “Pathien janggoplou” ti’n i-sei jiuve. “Pathien janggop lou” ti’a i-sei tieng’u leh Pathien taitomna ahipuon, amavang Pathien phatsah’a thil zouse lhung ahibou’e ti avetsahjo’e.
Numei-le-pasal kilungsiet tah teni chun ahinkhuo’a akinepna lhon chule atup lienpen lhon ahin muolsuo zoulou tieng i-chan in athuohlel lhon in, i-chan in naa asalhon dem? Anatdan chu khangthahte seh-seh in ahed ahipuon, tehse, nu-le-pate zouse’n ana hed ahibou’e. Hinkhuo’a i-kinepna khat ahung buoi kiti chu mi tampi’n jad tampi in dawnbutna ananei jiuve. Mi abang khat chun a dongma toh akikhen leh khamna thei bawl’a, hibangse’a kingolsahna hinkhuo amang jiuve. Konkhat, adieh’a Kukite lah’a machun adongma toh kikhen jieh in thingnuoi-suongnuoi’a lud in nampi natong in akisei uvin, mipi asu genthei lhehji uve. Hiti chun adongmate uvin adeimo nakal’a adeimo cheh-cheh nadiuvin hinkhuo amangji tauve. Abangkhat machun kitomlahna tah in alaji uvin, alhinlelna’u lampi’a lolhin’a alungsiet nu/pa nungchan kitding ti’n lungpi kengtah in pan alajiuvin ahi.
Dongma toh akikhen jieh’a dawnbutna jad tampi i-hinsei uvin, seilou tamtah zong um nalai ding ahi. Mi zouse dawnbutna lam ahin aki khesuoh kei zongle’u amavang mi zouse’n abawl tei-tei khat aum’e: lunglen laasah, mao, laa siem kiti hi ahi. Kilachoina laa hohi adieh’a houhil tampi’n athed ahikit taged’e. Lunglen laa (love song) hi thed’a lom mong hinam ti vekit’u hite.
Kuki society sung’a hin lunglenlaa sahhi chonsiet dan in aumtai. Hiche lungput i-neiho’u hi kihildan hoilou jieh ahiding tahsan ahi. Gam khangtou hozong tida’u hite, i-kom i-vel’a i-chenpi nam chuom chuomho jieng in zong hibang’a joldeilaa athed bawl kitihi akihe khapoi. Ipi atileh ei society a joldeilaa hi musiet’a um jieng ahidem? Iki thuhil dan’u hi joldeilaa sapou chu achonse’a um’a, Pathien laa satapou chu mipha, midih, Pathien he ti’a gel ding in aumtai.
Pathien in tibah eipieh zouse’u hi ama loupi phuondohna ding’a i-mandi’u ahi. Hibang chun kam-le-lei, awsuo le lungthim pumpi Pathien lung lamtah’a manding’a lawmtah ahi. Hiche thupieh hi koimacha’n ahaipoi. Hinla hiche thupieh zuizou ding hi P Chapa ‘Jesu’ bouchu anahi tileng seivang hilou ding ahi. “Na aw chu Pathien’a mang in” tihi houhil tampi joldeilaa kalna (campaign) thucheng ahi. Aw Pathien’a man ding kitihi laa sah seh-seh ham? Ahipoi. Thusei’a zong akop ahitai. Tukhang in hou lamkai kahi ti tampi hin a aw Pathien’a aman mong hinam? Pao zummo, mikhat-le-khat kinahna ding thusei kitiho hi hou lamkaiho’n tukhang’a achiepiji’u ahi. Ahileh hitobang hochu thiem i-chan nahlaidi’u ham? Adih’e, mihiem koima alhing zoupoi, aki hethiem’e. Ahi’n mihiem khat in khat ngaina’a laa ngeitah asiem/asah bon hou toh kikal’a aum thei leh ipiding’a pao zummo le kiseisietna dim houbung hohi houtoh kikal’a i-lah theilou’u ham gel angaiye. Tu dinmun’a Kukite lah’a denomination simzou ahitapoi. Ipijieh ham? Khat le khat kikah kimitthip, ki-engsiet, mi sutuo tamjieh ihi mailoudi’u ham? I-aw teho phate’n mangcha leuhen i-hiti louhieldi’u tahsan ahi.
Joldeilaa sah bon satan natoh’a i-gel ding uva ahileh ipi ding’a zouse, mi sutuo had, tuolthat le guchaho ngailudna neitah’a i-bawl nahlai’u ham? Minu mipa tampi’n joldeilaa ho’a kuon kikangse di’n achate ahil hil jieng hiuvin, hinla amaho tah tah gucha, tuolthat, zouseiho ochadna’n adim jiuve.
Lungsiet kiti zong hi Pathien thilpieh ahi’n, joldeilaa siem/sah kiti hi mi kitah le mi thudih ho natoh ahibou’e. Alungsiet angailud khat toh ahung kikhen leh apona theilou mi phabep zong um nante, amaho chu aching’e nati thei mong nadem? Mingol, michavai lungsiet helou iti nuom jiuve. Hinla tulai i-Pathien thu kihildan’u toh kisubeh leh mi ngai theilou/lungse theilou hochu Pathien he’a a-aw Pathien’a ding’a mangcha ti’a geldi dan ahitai.
Mi ngailudna/lungsietna nei theilou hokhun lungsiet kitihi time pass a aman’u ahiye. Hiti ahijieh chun Pathine thilpieh khat time pass/tahsa nopsah nading’a amanjieh uva gaosap changthei lom ahiuve. Hitobang miho chun ngailudna/lungsietna hi time pass a agel jieh uvin kikhen kitiho zong hi puohnat ding’a lawm in agelji pouve. Apuohnat theilou jieh uvin laasiem’a mao/joldeilaa siem ding zong alungthim uvah akuonji tapoi. Hiti ahijieh chun houhil tampi’n hitobang mihochu “Aw Pathien’a mang” in agel jiuve.
Hiti chun mi kitah le lunggel seiphuong (laa’a hihen thu’a hileh) hochu satan natoh in i-gel uvin, lungsietna neilouho vang chu suhsiet neilou hiel in i-gelji uve.
Joldeilaa kitihi kihildan ahoilou jieh’a mi zouse’n aphalou’a anagel ahitai. Hizongleh lunglha pou hite, laijonho. Lungsiet le ngailudna dim tibah eina pe’u Pathine thangvahna joh in peu hite. I-bawl nalam zouse uva ama sumil lou’a i-bawl pou-pou’u leh i-khantou cheh cheh di’u ahi. Joldeilaa sah hi aphapoi ti doubt nei’a hinkhuo i-man sang uvin a manchahje thiem taute. Pathien in Kuki chate hi talent tampi eipeuve. Hiche lah’a laasiem le laasah zong hi ahi. Hiche talent teho hi i-manchah thiem’u leh nampi kiledohna hung hintin, nampi ahung kiledoh tieng Pathien thangvah, vahchoina, ama ahina bangtah’a i-houna thei hung hiding ahitai.
Chule achaina’n “joldeilaa hi ase ahipoi iti’u leh Pathien laa toh ipi akikhietna um’em?” ti’a dohna umthei ahi. Hiche thudohhi chomcha’a seichien thei ahi- joldeilaa hi ase ahipuon, asaho le angaiho’n chingthei tah in mangcha’u hen. Pathien laa chu Pathien laa ahi’n, angaiho Pathien phatthei buoh chang ahiuvin, asaho Pathien in phatthei na tanglou hiel’a abuoh zing ding ahiuve.
- Lien Chongloi

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.