Monday, June 4, 2012

Face to face with Baby Lhonghoikim Touthang - LD May 2012


UPSC nuoiya Indian Forest Service Examination 2011 aki phuondoh toh kilhon in laijon Baby Lhinghoikim Touthang in lolhinna ahin neiyin, ikipapi lheh uve. Alolhinna thusim laijon cheng in zong ahedding gelkhohna jal in Laijon Digest in interview bawl ding ana kingaituo in, New Delhi a um Gin Haokip, www.bombiel.com administrator pu in laijon cheng thakhel in Baby Lhinghoikim Touthang ana houlimpi’n ahi. Amani kihoulimna anuoi’a hin i-tahlang uve:

LD - Laijon Digest
Kim - Baby Lhinghoikim Touthang

LD: IFS namu theina ding’a itobang’a kiguonna nanei’em?
Kim:  Kana kiguondan ahile, keima’n study material kana neilou jieh in coaching class a kajao in, class lecture le material eipiehho’u chu phachuom kasai. Newspaper’a The Hindu kaveji’n, magazine ahileh Yojna, Kurukshetra, Pratiyogita Darpan tiho kasimji’n, chule 6-7 hrs tobang lekha kasimji’e.
LD: IFS tilou exam dang nabawl um’em? Aum leh lolhinna mule chun ipi nati dem?
Kim: Civil service kabawl in ahi’n kalolhingpoi, MPSC exam kabawl in result asuoh hih laiye.
LD: Ipi cadre nachan’em?
Kim: Tuhin akihe naipoi.
LD: Manipur hung thei ding bang hile chun ipi nageldem?
Kim: Manipur chu ka first preference ahi in, aki hung thei ding leh kipa um ding ahi.
LD: Eiholah’a shifting cultivation kheldohna thei ding lampi um’a nagel’em?
Kim: Shifting cultivation chu mi khat nehholna ahikit in, gamoh khamthei zong ahipuon, hiche jieh’a chu shifting cultivation dalhah theina ding in alternative source of livelihood aum angai in, horticulture ho bawlthei hiding in kagingchai.
LD: I-gam’u asa cheh-cheh (climate change) jiengta’n, hiche hi ipi jieh hiding’a nagel’em? Siemphat kitnatheiding lamaumkhadem?
Kim: Local level’a vet ding in climate change hi thing alhom jieh hiding in tahsan aum in, thingnou phulang in pan kihalah leh phachuom ding in kagel’e.
LD: Office na join-a na natoh masatpen ding’a nagel ipi ham?
Kim: Natoh kipat masang in local situation holeh programme ana chielhasa ho study masat ngaidi ahi’n, chuleh ken ka capacity a kabawlthei dingho phatah’a bawl ding kanuom’e.
LD: Milham hinkhuo man akuon’a thakhat tah’a officer hinkhuo man ding chu ipiti nagel’em? (IFS namuthunajah’analunggel)
Kim: Officer kihi tadi tilang ima kana gelpuon, result kahed-hed chun, “exam kit ngai talou ding” kati’n kakipahval in Pathien kom’a kipathu kasei ngal’e…
LD: IFS hinuom simlaiho’a ding seinuom nanei’em?
Kim: Aspirants ho kom’a kaseinuom chu ahileh optional subject i-lhen phad leh syllabus le past questions ho refer bawl’a i-comfortable na subject lhenthei ahi. Gunchu tah le pontho tah in pang zing le chun nalolhin tei-tei ding ahi.
LD: IFS khat hina ding’a na struggle ho neisei pieh thei di’u ham?
Kim: Kaki pattil laichun exam pattern kana hebeh seh puon, chule mi consult ding zong kana hepuon, ka 2nd optional paper lhenna’a kabuoi ma-ma in, chuleh science background akihi jieh in GS akilhasam in, history, polity, geography etc ho athah’a sim angai in, writing speed kaneina ding in zong kana ki practice ji’n ahi.
LD: Lekhasim khat (student khat) hina’a study environment hi Shillong, Delhi, Ghy, etc hoilai hoipen ding’a nagel am? Ipijieh’a hilaimun chu nadeilhen chuom zep ham?
Kim: Student khat in student i-hina i-kihed zing leh hoilai mun’ah um zong lehen aphasuoh keiye.
LD: Manipur a posting hile chun nangma official duty/task khel’a society ding’a i-changei purposeful hiding’a naki gel’em?
Kim: Kahitheina chan’a society a contribute theidi’n kakinem’e.
LD: Achainadi’n, IFS namuna ding’a family, friends, relatives etc ho’a kuon i-chan support/advice nana mu’em? Chuleh nalolhinna hi credit koi napieh nuom’em?
Kim: Ka family, friends leh relative ho a supportive thei mama uvin achung uva kipathu kaphuong’e. Pathien phatthei buohna kachan jal’a lolhing kahi, chuleh kanu-le-kapa supportna leh eitaopieh zing najal uva leh kei eingailu’a taona’a eigeldoh zing hojieh’a lolhinna chang zou bou kahi .
LD: Na phad mantam tah neipieh uva, tuni’a nang’a kuon’a hednuom, dohnuom kaneiho’u zouse lung thiengtah’a dawnbutna neipieh jal uvin  kakipah uvin, chuleh maban’ah Pathien in nakithuopi zing tahen!
Kim: Keizong kakipah’e, Pathien in nangho zong na umpi’u hen lang, na mapui zing uhen.

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.