Tuesday, April 3, 2012

Election kichai aban ipi? - Haowa Lhungdim


Booth capture ding, ahunglouho vote lhah pieh ding, maicham siem ding le polling station a vote gu ding nupiho akihop khendi’u, volunteer ding le adang dang ding’a kiguonna ho zouse chu January nisim 28 toh ana chiemang tai. January nisim 29 nikhuo akuon’a mi tamtah houlimna chu “tuchung vang....” ti’n akipan tampen’e. Ajieh chu vote khe zouse a lim’u ana kikabdoh chet chet ahijieh in mi tamtah’a ding in kiginna khel’a boina piengdoh dan in aumdohta’n ahi. Candidate holeh anung zuiho’u zong akiguonna’u fail dan’a aumtah jieh in vote muding jad avel vel in khuod uvin tin, abang leh kai uvintin, abang kuom leh kailou ding in lung lhadaiji uvinte. Akichai chu akichai ahiphot ta’n, nungkou theila ahi tapuon, achiesa gelna’a kisuh lunggim chu aphatchuomna umlou ding in akilangta’n, aphachomjo ding in ahung lhung ding phad ho ipiti kimaituopi ding ham tibou ngaituo thei ding in aumtai.
No inch back
Mipi tamtah lah’a alhomjo candidate ahiuvin, atamjo amaho nungzui ahiji’e. Hiti ahijieh chun mini le thum nungzui ding mipi tamtahho chu a hon hon’a aum’u angaiye. Hiche ahon hon’a umho chun amaho lah’a umding’a aginchad mama leh adeisah mama mi phabep ana umkit inte. Hinla amaho lah’a ana umjilou jieh in boina i-piendoh sah thei jiuvin ahi. Mikhat chun MLA pa akuon’a phatchuomna neo-neo anamu khah jieh chun MLA pa toh kited ding’a hung kiguongdoh athahpa nung moh zui jieng puonte. Ahilou leh MLA pa akuon’a phatchuomna imacha amu khahlou jieh’a lhase kisa’a athahho nungzui zong mi um inte. Innsung, phung-le-chang’a kivete ihi jieh uvin kilung nopmona khankhuo akuon in ahung piengdohji’e. Amizuipa’a ding’a tahsan umtah’a adindet chet vang’a adangho mudana ana chang manji ahitai. Mi’n ipiti jol zong leh inchi khat zong nung chonlou ding’a detchet ana hijitai. Azuipa kai tei-tei ding tina vang aum diehpoi. Hizongleh ami zuipa’a ding’a akitahna aphotchetna ding in midangho vetdana achantei tei ngaidan in aumtai. Hiche hin eiho society sung i-changeiyin asuse zou dem?
Mihiem khat chun a mihiem hina’a adeidan le ngaidan aneitei ding hedsa hilou ham? Midang khat in eima dei adeilou jieh’a vetda le engbawl’a aum ding chu angaina hinantem? Among in zong India khuo-le-tui hina nei mikhat chun election a ama deilhenna dungjuiya vote alhah theina ding in daan aum’e ti zong i-hesuoh kei uve. Hiche hin eiho kah’a kivetdana asuodohna ding’a daan siemho’n ana jaosah’u ahi ding tahsan aumpoi. Amangcha mihiemte’n amanchah dan i-theplou’u hijo kha maithei inte.
Election a chu mini kaithei ahilou jieh in mitin in ama tosotpen akaiding adeisah suohkeiye. Hiche toh kilhon chun asotpen akaitheina ding in asotlouho vetdana tamtah zong mikhat chun tongdoh tei inte. Hinla hiche kivetdana zouse chu election akichai toh kilhon’a iki chaisahdi’u deisah ahiye. Election kichai nung tieng leh candidate ho’n zong ahad le hadlou’u bou kiboipi tauvintin, chule maban’a ding’a atohdi’u ho hin tongpan tauvinte. Hiche kahlah’a chu amaho tosotho ina kivetda da nahlaidi’u chun nampi’a ding’a thilpha sang’a thilse tamjo ahin lhut ding ahiye. Nampi damna ding in election akichai toh kilhon in ima zouse akichai ding i-deisah uve.
Lazarus?
Mithisa thoudoh kit kihe aumsun chu Lekhabu thieng’a kimu Lazarus bou hileh akilawm’e. Lazarus chu athi akuon in Jesu Christa’n akaithou kit in ahi. Ahinla kidangtah in Manipur thinglhang gam phabep’ah mithisaho’n vote alhah uvin, Christian ihina’u suh muolphou in aumtai. Lazarus athodoh kit chun Pathien chapa thil bawltheina hatah in atahlang in, asu loupi lheh jieng in, eiho thodoh kit in vang i-Pathien’u asu muolphou lheh jieng in, Pathien in tuni geiya dam’a eikoi’u hi ngailudna bulhingsel’a eihin ngailud’u tiding ahijieng’e. Phaituol thusuoho’n mithisa phabep in vote alhah kit thu ahin suodoh’u chun lunggel akidang lheh jieng’e. Pathien houlouho natoh ding eiho’n i-toh pieh jieh uvin satan bawl ding helou in i-koigam tauve. Candidate ho’n zong ama letna ding le lalna ding jieh’a lhanmuol’a mithisa aga kaithou’u ahi ngapsah dem? Hiche hin nampi’a ding’a gaosapna ahin lhut thei ahi ti geldoh zing’u hite. Israel chate’n gamthip gam’a Pathien jahda abawldoh tieng’u leh godna ana mu jiuve. Eiho’n zong mithisa vote i-lhah’u hi Pathien kipana ahiding tahsan aumpoi. Godna Pathien in i-chung uva ahin lhunsah leh datmo ding ahi tapoi. Hiche godna i-peldoh theina ding uvin lampi dang imacha aum tapoi. Pathien bel’a ngaidam i-thumdi’u tilou ngal lampi dang mong mong aum tapoi. Achan chonsiet jieh’a Ai khopi neocha Israel te’n alelna’u thusim i-chinpha gam’u hitalou ham? Mikhat suhkhiel jieh’a nampi chung’a godna hung lhung jieng thei ahiye.
Tehse chapang
Tehseho’n chapang ahilai’u angaicha lheh uvin, chule alunggel’u zong chapang lunggel ahizing in, pilhingtah’a houpi thei ahi behsehji pouve. Chule aha teh diehset hochu akhuo hedna’u alhasam in, chapang bang in amot ameng in akhuongdoh jiuvin ahi. I-changeiyin in chapang lunggelpu zong le’u vote alhah uva alim’u akikabdoh’a chu chapang mel aputdi’u tahsan aum mong mong poi. Candidate ho sum hom akilah uva adudu’u aneh jieh uva chapang mel aput jieng’u ahidem?
Manipur thinglhang gamsung’ah tehse phabep vote alhah’u chun alim’u kidangtah in ana chapang chuom lheh jieng in ahi. Mikhat in vote khat khat bou i-nei uvin, hinla vote khat sang’a tamjo galhah chu bawltheina dan in i-gel thei nalai uvin, i-kam uvin khantou khantou tizongle’u hen eiho khantou dan hi alekhan hileh akilawm’e.
Numei vote pasal in akhieh, pasal vote numei in akhieh theikit nalaiye. Vote neite’n aki khiehlou leh khiehlou hijieng ding chu eiho gunchuna jal in guhchad in i-gamsung uva sunchang laitah in vai ahom gamtai. Pathien kom’a mitlhi luong’a nampi’a ding’a i-taona’u chu hoilam i-gei gam’u hitam? Pathien in van akuon’a in i-chon i-khan zouse’u chu ana velhi zing intin, a chate’n i-zoulhepna’u hochu ipiti agel mong mong dem?
Chohdohsa nahiuve
Mi phabep kited lah’a chun mikhat bou hung kaidoh intin, gam-le-nam’a ding’a natong pen ding ahiti’a lhangsam’a vote ana hol hol hochu alhase masapen in hung pang tauvinte. Ajieh chu MLA khat in mi zouse lung ahin holtheilou ding hedsa ahiye. MLA ahitheina ding’a vote sangsom val amu ahi’n, vote sangsom val amutheina ding’a sum-le-pai asendohho nungmu ding chu alungthim’a agel masatpen ding ahitai. Dk. Lakh 8 sang’a tamjo sengtheilou ding’a Election Commission in ana thumop zui dihtah ding candidate ijad i-nei diuvem? Candidate khat sum suhmang ding chu alhompen’a crore nai hitei ding ahiye. Hiche crore nai asuhmang nungmu kit nading leh term kit’a asuhmang kit ding crore nai mama ahin muphot lou leh nampi’a ding imacha ageldoh ding tahsan aumpoi.
Hiche nikhuo tieng chuleh mipi in MLA pa chu ama angsung ding bou kivet’a i-hingel uva i-hin seisiet kitdi’u ahitai. Mipi’a ding’a natong ding’a i-lhendoh’u hizong leh lhendoh ahina bangtah’a nna ahin tohdi’u tahsan aumpoi. Election laiya vote napiehna ding’a sum nakilah chun nahin choh ahita’n, aban’a ding vang imacha seibe ding um tapuonte. Koi tobang hamkhat chun aboina gasei zong leh “nangho sum’a chohdohsa nahiuve” ti kamcheng hung gingdoh ding chu ngaihah lheh inte. Ngaihah lheh zong leh adihla hikit ngal intin, gam-le-nam’a ding’a natong ham kati leh ti’a i-phun phun vang uva mikhat in aletna ding’a eina chohdoh’u anahi laizang ding chu geldan hahsa lheh jieng inte.
Damdawi phapen
Election jieh in phung-le-chang’a kikhentelna ana suohdoh zing in, nampi’a ding in zong zendam theilou natna khat dan in aumdoh tai. Election akichai toh kilhon’a kivetdana le ki mitthibna zouse akichai ding i-deisah lheh uve. Koi kaidoh zong leh nampi’a ding’a nna ahin tohdi’u chu damdawi phapen hiding ahitai. Vote pe-le-pelou melchih zing candidate chu kaidoh zong leh imacha’n pang puonte. Ama vote louho transfer bawl ding, suh genthei ding, kithuopi lou ding ti lunggel neiho chu kaidoh’u zong leh nampi’a ding in apanna’u lhom lheh jieng inte. Akaidohho’n ama vote le vote lou velou’a nampi’a ding’a nna atohdi’u deisah aum lheh’e. Chule mipi’n zong candidate khat i-zui’a eihin zuipilouho vetdana zouse paimang’a, nampi kuong ngailudna toh akitolkhom theina ding’a ki ngailudna mit’a ikivet kit’u angaitai. Chule suhkhiel zouse Pathien kom’a ngaidam iki thumlou’u leh i-chung uva Pathien lunghanna aphadsieh’a hung lhung jieng thei ahi zing nalaiye ti geldoh zing’u hite.

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.