Thursday, October 20, 2011

Chate thiemzil lamhil - P Vannuoithang Hangmi. LD October 2011

Thumakai: Thepnahi mihiem hinkhuo kisiemdohna ahi. Innsung hihen khosung-houbung le gamsung mipi’n akineppi pen hi thepna chate ahi. Ahin tulai chate lekha thiem tamtah ama thanopna dungjui le hedna dungjuiya career guidance  aki piehlou jieh’u leh amaho’n hiche hochu doi le tup kichieh neiya lekha asimlou jieh uvin alhunna ding mun lhung zoulou atamta’n ahi. Nu le pate’n chateho nursery apat class X/XII chan asim sung hin amaho chung’ah sum le pai tamtah i-sumang uvin, ahi’n hiche ban’a asimlona’u aga muna dingho lamhil akibawl puon ahi. Keima zong MA kachai chan in kanu-kapa, ka-u’te leh ka-ojaho’n hiti ho eina hil pouvin ahi. Tulaiyin zong gamsung’ah BA/MA chai chate tamtah toh ding helou atam in ahi. Aneo uva pat lekha asim jieh uvin lou nna lah atong thei tapouvin, nu-le-pate’n phate’a lamhil aki bawllou jieh uvin service sum i-sunlou leh amuzou kitji tapouve. Hiche hi thil khohtah khat ahitai. State service holah Lac-Lac i-sunlou leh aki muzou puon, ei thinglhang mite hiche sum sun zou ding nei’ah aki lhom in,  asung zouho zong asung khiel aumkitji’n ahi. Hijieh chun chateho’n class X/ XII achai tieng’u sum sun ngailou’a central service ho muna thei competitive exam abawlthei umho kihillou akhoh lhehta’n ahi. BA chaiho’n abawl theidi’u zong tampi aum in, hiche ho zong chu kihil angaita’n ahi. Chuleh chate lekha sim sangsah zou dingho’n zong general line’a BA/MA moh sim sah sang in natoh mubaina, Sabte’n “Job-Oriented Course” atiho’u simthei holeh a-simnadi’u munho zong kihillou in apoimo ta’n ahi.


Leisiet akhantou toh lhon in bawlthei ding leh tohthei ding line tamtah aumta’n ahi. Hinla mi atam tah jieh in lekha thiem atamta’n ahileh service ading’a exam bawl mi atamta’n, service mu ahah zep zep tai. Hizong leh tup kichieh neiya kiham bawlho alolhing tamtah aumda dieh poi. Minu-mipate’n zong chate thiemzilna’a admission, uniform, lekhabu, tution fees ho i-bawl pieh leh i-kin’u kichai jieng dan in i-gel gam tauve. Hichu dih zeplou ding in akilang’e. Chateho hi ama ama thanopna leh thepna (talent) dungjuiya ipi abawldi’u ham tiho hi aneo uva pat’a lamhil (Career Guide) pat ding angaichai. Chule service aum tapoi, ipi lekha sim-sim ngai ham ti’a sei khat le ni zong aumda puon ahi. Hiche zong hi hedna vad zep jieh’a i-sei’u ahibou’e. Vannuoi khantou dungjui leh population tam dungjuiya government in department thah thah ahonbe’a chule private company leh non-government organisation zong athah umbe zing ahiye. Chukit leh kum 60 masang’a service ana bawl panho chu tu’a hi pension chie gamdi’u ahita’n, amaho tohmun zong chu ong ding ahitai. Hinla achung’a  i-seima bang’un tukhang hin (population) atam dungjui leh lekha thiem atam dungjuiyin service hol mi atam in, kitedna ho asan tahjieh in chateho phate’a aneo uva pat’a lamhil na bawl’a, kiguot sah ding ahitai. Hiche hi  lampi phapen chu ahitai. Sabte’n “We are living in the age of competition and survival of the fittest - Kitedna khang’a  khosa ihi tauve. Athiem pen pen le amithei pen penho bou hin theina khang ahi tai” atiuve. Hiche Kitedna hi peldoh thei ahilou jieh in kimaituopi ding joh’a hoitah’a chateho  aneo  apat’a kiguotna neisah ding hi thil poimo khat  ahi. Hiche kiguotna thei ding’a chu tuni’a hiche Chate Thiemzilna Lamhil le hedna belap kihilna seminar paper hi hung kiguong ahi.
Ama ama class dungjui leh thepna dungjuiya sum sun ngailou’a chateho’n central service ading’a competitive exam abawl theiho’u phabep ana vekhom ute.
Matriculate le Class XII chaiho ding’a competitive exams bawl theiho:
1. Combined Matric Level Exam:
Conducted by Staff Selection Commission. Form Submission - kumseh December lha. Prelim Exam - May. Main Exam - Nov-Dec. Age - 18-27. Qualification - Matriculate or 10+2
2. Indian Air Force Airman Exams (Technical Trade):
Kum khat’a nivei. Hiche hi pasal’a ding bou ahi. Qualification - Matriculate/ Equivalent (60%). Height - 152.5 cm. Age - 16-19
3. Indian Air force Airman (Non-Technical Trade):
Kum khat’a nivei. Pasal’a bou. Qualification - Matriculate (45% marks). Height - 152.5 cm. Age - 15-18
4. Indian Navy Sailors Matric Entry Recruitment Exam:
Kum khat’a nivei. Pasal’a bou. Qualification - Matriculate with Science/Math (55%). Or XII Passed with Physics and Maths (50%).
 5. Indian Navy Artificer Apprentices Exam:
Kum khat’a nivei. Pasal’a ding. Age - 15-18. Qualification - Matric ( 65%) Or, XII (60%) with Physics and Maths.
6. Indian Navy Dock-Yard Apprentices Exam:
Kum khat’a nivei. Pasal’a ding bou. Qualification - Matric. Age - 14-19 (24 Years for ST/ SC). Height - 150 cm. Weight: 45 Kg.
7.Indian-Army-Soldier-Technical-Exam:
Kum khat’a livei. Pasal bou. Qualification - Matriculate. Age - 16-24 years. Height - 167 cm. Weights - 50 Kg.
8. Indian Army Soldier Nursing Assistant Exam:
  Kum khat’a livei. Qualification - Matriculate. Kum - 16-23 Years. Height -167 cm. Weight - 50 Kg.
9. Indian Army Soldiers General Duty:
Kum khat’a livei. Pasalho ding bou. Qualification - Matriculate. Age - 16-21. Height - 167 cms. Weight - 50 Kgs.
10. Indian Army Soldier Clerks Exam:
Kum khat’a livei. Pasalho ding. Age - 16-23. Height - 167 cms. Weight - 50 Kgs. Qualification - Matriculate.
11. Indian Railways (Field Worker: Male/Female):
Qualification - Matric+ Certificate in Family Planning. Age - 20-30.
12. BSF Constable (General Duty):
Age - 18-23. Height - 165 cms.Chest - 76-81 cms. Vision - 6/6 and 6/9. Physical Test - 1 Mile Race, 11 Ft Long Jump, 3.5 Ft High Jump. Written Test - GK + Essay writing+ Dictation+ Math.
13. SSB Constable (General Duty):
Age - 18-23. (28 Years For ST/SC). Chest-30cm. Height - 170 cms. Qualification - Matriculate.
14. SSB Head Constable:
Age - 18-23 Yrs (28 Yrs for ST/SC). Qualification - Matriculate.
15. CBI Constable: Age - 18-27 Yrs (32 Yrs for ST/ SC). Matriculate. Height - 165 cm.
(B) B.A/ B.Sc chai ho ding’a Competitive exam bawl theiho:
1. Combined Graduate Level Exam:
Staff Selection Commission in kum khat le khatvei vei alahji ahi. Hiche nuoiya hin khatvei bawl in anuoiya post ding sese exam abawl khom jiuve:
*Assistant Grade (Group-B Non Gazette). * SI in Central Excise, Income Tax, Preventive Officers in Custom House and Assistant Enforcement Office. * SI in CBI. * SI in BSF, CRPF, ITBP, Delhi Police and CISF. * Divisional Accountant/Auditors/ Junior Accountant/ UDC.    
Age Limit:  20 -27 Yrs for Asst. Grade+ S.I in Delhi Police and S.I in CBI). 18 -27 yrs for Inspectors in Central Excise, Income Tax, Customs, Divisional Accountant/Auditors/UDCs. 21- 27 yrs for SI in BSF, CRPF, Delhi Police, ITBP and CISF)
Qualification: Any Graduate. Stages of Examination: Prelim exam (objective type) in the month of february every year. Main Exam: September/October.  
2. State Bank Probationary Officers Exam:
Banking Service Recruitment Board ho’n kumsieh february lha leh BA chai, kum 21-30 ho ding’a alahji’u ahi. ST/SC ding’a kum 5 hapbe ahi.
3. Nationalised Bank Probationary Officers Exam:
Banking Service Recruitment Board ho in BA chai, Kum 21-30 sung ho ding’a alahji’u ahi. ST/ SC ho ding’a Kum 5 ki hap be ahi              
4. Bank Clerical Exam:
Banking Service Recruitment Board ho in Clerk/ Steno/Typist/ Cashier/Data Entry & Telephone Operator ding’a alahji’u ahi. Computer/Typing/Steno hed angaiye.  
5. ReserveBank of India Grade”B” Officers Exam:
Reserve Bank –India Selection Board ho’n BA First Class/MA Second Class ‘a chaiho ding’a february lha leh exam alahji’u ahi.
6. Section Officer’s Audit Exam:
Hiche exam form selud phad hi May - June lha sung ahi. Staff Selection Board ho’n BA chai kum 18-27 hoding’a September lha leh alahji’u ahi.
7. Investigators Exam:
Form Selud phad: August. Exam Date: October lha. Kum 20-26 yrs. Qualification - Graduate with Math/Economics/Statistics. ST/ SC hoding’a kum 5 hapbe ahi.
8. Transmission Executive Exam:
Form Selud phad: Jan-Feb. Exam: Kumsieh May. Kum  18-30 yrs. Qualification: Any Graduate. Exam scheme: Written and Personality Test.
9. GIC Assistant Administrative Officers Exam:  February lha leh exam umji ahi. Kum 21-30 sung mi BA chaiho’n abawl thei ahi. Exam umdan - Written (objective type) le interview.    
10. LIC Assistant Administrative Officers Exam:
Form selud phad: April-May lhasung. Exam Date: kum sieh june. Kum 21-28 sung mi graduate chaiho tohding ahi.                
11. LIC Development Officers Exam:
Form selud phad: July-August. Exam hi kumsieh september lha leh umji ahi. Graduate chai, kum 21 chunglam ho tohding ahi.                  
12. LIC Assistants/ Steno /Typist Exam:
Graduate or Class 12 (60%) muho, kum 18-28 sung miho tohding ahi.                                                                                                                                      
13. GIC Assistant Exam: Form selus phad: March to April. Exam date: August. Kum 18-28 sung mi graduate ahilou leh 10+2 pass (60%). Exam: Written and Interview.
14. BSNL Junior Engineer:
Kum 17-27 yrs. Qualification: 3 years diploma in Civil/ Electrical/Mechanical Engineering.                          
(C) Civil Services Examination:
Union Public Service Commission nuoiya                                            IAS/IFS/IPS/IRS/Central Secretariat Service & 21 Allied Services, BA chaiho’n bawlthei ahi.
Form selud phad: Dec-January. Prelim Exam: May. Main Exam: Oct -Nov. Interview - Main exam result kiphuon chai tieng. Kum 21-28 yrs. (32 yrs ST/SC ho’a). No of attempts: General ho 3 vei. OBC ho 7 vei. ST/SC ho limit umlou. Vacancies: 700-800. ST Reservation: 7.5%.  
Thuchaina: Achung’a kipe hohi alhangpi’a bawltheiho bou hung kitah lang ahiye. Hiche ho tilou adang tamtah aum nalaiye. A hechien nuomho’n “Directory of Competitive Exams in India” kiti Bright Careers’ leh R. Gupta’s Publication lekha kichoh’a hedbe thei ahi. Achaina’n thuchih phabep anave khom ute.
*Lolhinna hi bailamtah’a muthei ahipoi. * Lampi zotna kichieh neilouho kahlah’a mahthahdi’u ahi. *Mithase le tup kichieh neilou hodi’n lampi him-him aumpoi. *Lung lhalou le lung neolou hiel’a tupna neiho mihiem ginchad phahlou achangji’n ahi. *Phad chiesaho i-khel thei tapoi, phad hung lhung loulai zong i-siem theipoi, ahi’n chate hohi phad hung lhung dingho’a ding’a siemtuoh thei ahiuve.

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.