Thursday, September 23, 2010

Pakistan in ipi suhkhiel anei ham?

Vannuoi leisiet chung’a thilsuoh gimnei lah’a minchuong phata ding in Pakistan gamsung chu tuiyin ana chup in ahi. Hiche lampang’a vannuoiya record siemdoh ding vang chu thanop umbehseh thil hipuonte. Hinla Pakistan in tulaitah jieng’a zong aboipi pen leh akhohgel pen chu ahizing nalaiyin ahi. Achiesa July 2010 akuon chun Pakistan gamsung’a um Khyber Pakhtunkhwa, Sindh, Lower Punjab le Balochistan gamsung hochu guo in phatah in ana nuoiyin ahi. Guo hadtah akuon’a hung kipandoh tuilien chun Pakistan mi mi 2000 valzel le inn a million a simding ana sumang in ahi. United Nations in akhuoldoh dungjuiyin mihiem million 20 sang’a tamjo hochu tuilet zeh in inn le lou neilou in aum tauve ati. Hiche thusim kisut geiyin tuiyin Pakistan gamsung 160,000 sq km. phatah in achupsuoh hielta’n ahi. Tuchung Pakistan gamsung’a tuilien hi 2004 kum’a Tsunami le 2005 kum’a Kashmir earthquake chukit leh 2010 Haiti earthquake hocheng kigom sang in zong anasajo nalaiyin ahi. Hinla mihiem hinkho lam’a vetding hileh hiche chengthum’a mihiem hinkhuo beijad le Pakistan gamsung’a tuilet zeh’a mihiem athi hovang tethei ahikit poi. Tuchung’a mithijad hi simkham hilou ding ahikit’e. Pakistan gamsung hopsom’a hopnga tobang hi tuinuoiya um ahi maitai.
UN Secretary-general Ban Ki-Moon in emergency relief masapen ding in $460 million apoimo’e anati’n ahi. Hiche lah’a chun August nisim 15 changei chun 50% tobang ahung lud zoubep in ahi. UN in aginchad sang’a vannuoi akuon’a kithuopina amu jekai asahzeh in alungdong lheh tauvin ahi. Alangkhat’ah, World Health Organisation ho’n aseina uva mihiem million 10 valjen ho’n tuithieng dawnding aneilou zeh uvin tuinen adawn tauve atikit uve. Tuilet zeh hin Pakistan in gamsung gou tamtah alhasuo ding in aum’e. Hiche holah’a akhohpen chu tui in annche louhing asuhmang hochu ahitai. USD 500 sang’a tamjo tuilet zeh’a chang le miim ho akuon’a Pakistan in alhasuo ding ahita’n ahi. Gamsung’a tuilet zeh’a Pakistan in sum amuding amu tahlou ding chu 43 billion USD aphazou’e akiti.
South West gamho’a chuhlai leh huipi le gopi hung kithuoji (monsoon rain) ahad behseh zeh’a tuchung’a Pakistan in nasatah’a athuoh khah ahiye. Chule kumdang’a sang’a tukum’a hi hatah’a hadjo ahidan NASA in aseiyin ahi. Pakistan meteorological department in tuchung’a monsoon rain nasat ding dan seidoh masatna ananei uvin ahi. 1988, 1995 le 1997 kumho’a zong chun tui ana lien in, hinla tuchung’a tobang vang ahikha sam pouve. Pakistan gamsung’a hi monsoon rain zil’a tuilien zing thei ahiye.
Gamsung tui in achup ding hi mu masatna ana um’ah ahiye. Hinla daldoh theina lampi vang aumthei mong mong puon ahi. Azehchu Pakistan in hiche tobang boina hi kum 80 sung’a ana tuokhahlou’uh ahiye. Pakistan Meteorological Department ho’n aseina uva chun nidan 24 sung in guo 200 mm (7.88 inch) ajulha in, Khyber Pakhtunkhwa le Punjab in alel diehset’e atiuve. Chule hiche sang’a gimneijo zong hung suohdoh thei nalai ahi atiuve. Chule Peshawar mun’ah 274 mm changei alhung zou’e.
Tuilet zeh’a mihiem inn le lou neilou’a umjad seithei ahipoi. Phad chie dungjuiyin inn le lou beiya um mihiem akibe zing in, hiche jad mong ahi ti’a phuondoh thei ahi hihlaiye. Hiche thusim kisut changeiyin zong Pakistan gamsung’ah tui in maa ala zing peh nalaiyin ahi. Tuchan’a thulhut kimu chun aseina’ah mihiem 20 million tobang a chenna’u inn tuiyin ana suhsiet piehtai akiti’n ahi. Khyber Pakhtunkhwa provincial information minister Mian Iftikhat Hussain in aseina’ah hiche gamsung hi thingnuoimi ho’n hatah’a ana suh chadvai’uh ahi’n, amoh chengse chu tuhin tuilien in asuse deltai, hiche ahuoidoh’e tiding imacha aum tapoi ti’n aseiye. Mihiem million 4 valjen in nehding aum tahlou zeh in ann angol zing tauve zong atikit’e. Mun phabep’ah tui ahung santou cheh cheh toh kilhon in mipi hochu belding neilou in innchung dung’ah akaltou uvin, achate’u chapang neocha cha ho a lhasuo louna ding uvin amaho hinna avengbit zing uvin ahi. Tijadna leh beidonna pum’a panpi neilou’a um milham tuiyin alhoh hochu Pakistan khang thusim’a mang theilou ding ahi tauve. Panpi ding ngaicha’n apeng uvin, hinla amaho kithuopi ding aum tapuon, innchung dung changei tui in ahin chup phah tieng leh aban’a chiebena ding dang aum dieh ji tahlou zeh chun tuilah’ah alhum mang ji tauvin ahi. Hinla mun phabep’a chun vang panpina alhung man in, mihiem hinkhuo tamtah huhdoh in aum thou’e. Hiche kahlah’a chun inn kidalha ho chu mi khenkhat in kuongneo mangcha’n aga chomkit ji nalaised uve. Adiehset in August nisim 8 a Indus vadung ahung letchun nasatah in guchaho aphatchuompi sah’e. Hiche vellah’a gucha hochun tuilet zeh’a mi’n adalhah innsung hochu achom’uh ahiye.
Mipi ban’a tuilet thuohlel kit chu power department ho ahikit uve. Tuiyin transformer, feeder & power house, chule transmission line 10,000 val asuse del jieng in ahi. Meivahna ding’a tui angaichad pen’uh ahivang in ahung tambehseh phad chun aboina’u ahung suohdoh kitta’n ahi. Jinnah Hydro power le Gilgit mun’a power house ho zouse zong asuse’n ahi. Tuilet zeh in gamsung’ah kawlphe meivah 3,135 MW in alhasam zou’e akiti. International Red Cross ho akuon’a thuphuon chun achuombeh khat ahin voging kit in ahi. Amaho’n aseina uva Kashmir le Waziristan mun aniemna lah’a tui hung luonglud hochun apuohzah loulai bomb holeh meichang chule manchah tamtah ahin lhohsuh’e atikit uve. Hiche hochu mihiem’a ding’a tijad umtah thil jiengseh ahiuvin ahi.
Tuilet zeh in gamsung’ah natna jadchuom chuom apiengdoh zing in ahi. Tuithieng dawn ding alhasam ta’n, dangchah’a thisang’a avel uva um tui hochu adawn jieng jiuvin ahi. Chule a tuilien chun ehbuh akuon’a ehtui hozong ahin lahpa zing ahizeh in mihiem’a ding in damtheina ding mong mong aumpoi zong akiti. August nisim 14 nikhuo chun Cholera case masapen chu Mingora town mun’ah mudoh in aumtai. Gamsung’a vangsietna lientah alhun tah zeh chun President Asif Ali Zardari in August nisim 14 nikhuo’a a 63 vei channa Independence Day manding chu ana vohai tai.
Pakistan gamsung’a ding’a muchi phatna lei 17 million acres chu tuiyin lahlou asuota’n, a gancha vul’uh 200,000 sang’a tamjo tuiyin alhoh mang in, chuche bep hilou in chaang le miim tamtah zong alhasuo tauve. Loubawl miho’n 2010 kum’a muchi tuphad’a atuthei loudi’u tina ahita’n, hiche 2011 tieng leh Pakistan gamsung’a kielpi alhunsah ding ahitai. Agriculture lamtoh kisaiya Pakistan in tuilet zeh’a alhasuo ho’u zouse chu asum’a khuot ding hileh 2.9 billion dollar alhing in ahi. Kolchu lei 200,000 acres tobang achavai in ahi. Eiho lam’a economic blockade mi khenkhat in ana haosatpi tobang in amaho lang’a zong tuilet sung’a sum atamthei pen kholdoh manding deina jal in hai (mango) kg khat `130 in ajuoh uvin ahi. Masang’a kg khat `25 tobang bou’a ana juoh ji’u ahiye. Hiche tobang chun Pakistan gamsung’a thilman zouse akhangtou tul tul jieng’e. Loubawl mi ho’a ding’a loan Zarai Taraqiati Bank Limited in ana hopdoh ho zouse zong ipiti ding hitam ti lungdon umtah ahitai.
Highway 2,433 miles le railway 3,508 zong suhsiet in aum kittai. Highway siemphat ahina ding’a Pakistan in 158 million USD asuhlud ngaiding ahiye. Railway ading in 131 million USD ngai inte. Hiche thusim kisut zou’a asietbe aum nahlai’a ahileh sum kiseng hi tu’a kipe teni sang’a hung sangjo nalai ding ahiye. Public building 1 billion USD man tobang suhsiet in aumkit nalaiye.
Tuilet masang chun Pakistan Military Force holeh Taliban ho uinou del in akidel del jieng uvin, tuhin vang thakhat tah in mipi kithuopina ding in akidel tapouve. Hiche sang chun mipi kithuopina lam zoh’ah apangkhom uvin ahi. Hiche hin Taliban ho ahin gopkhom kit khah ding in ginchad thu zong akiseiye. Chule US in zong nasatah’a mipi akithuopi zeh’a hi mipi vetda’a aumna uva kuon’a ngailudna hung moh chanlo maithei’uh ahiye. Government official ho’n chance lahna’a neiya sum le pai anehguhna mun ho uva Taliban te akikumlud uvin, government official ho sum netheilou hiel in alha uvin ahi. Government lam akuon’a panpina deibang’a ahung lhun vah vah jilou zeh in akichiem ho’a ding bailam lheh inte. Hinla Taliban te kigopkhomna ahung hikhah ding hi Pakistan in athanoppi behseh poi. Taliban spokesperson khat in aseina’ah Pakistan government in lhumlam gammi holeh Juda te akuon in panpina lahda hen ati’n ahi. Taliban in $ 20 million amudoh zou ding chu akiletsahpi mama hinte.
Pakistan in gamdang in vangsietna atouna uva akithuopi ding uvin angeh uve. Helicopter 21 le kuong 150 ho’n phatah in mipiho alhohle uvin, neh le chah apolud zing uve ti’n National Disaster Management Authority of Pakistan in aseiyin ahi. Pakistan a um US embassy in kithuopina ding in helicopter 7 asolpieh’e. Chule UN in zong kithuopina peding in gamdang ho angeh uvin ahi. Neh le chah, sil le chen, chule tuithieng chohna ding le aumna’u suhtub’a, lou le ai phatah’a piehna ding in $460 million angeh uvin ahi. UN Secretary General Ban Ki-Moon in August nisim 15 nikhuo chun Pakistan agapha’n ahi.
Pakistan government in mipi kithuopina lam’a nongkaina anei zeh in nasatah in demna amu uvin ahi. Mipi nehding puo convoy ho zong mun phabep’ah mipi gilkiel ho’n ana lamtin uvin, neh le chah apuoh ho’u chu ana lahpieh jiuvin ahi. Hiche kahlah’a chun Islamic thingnuoi Lashkar-e-Taiba le Jamaat-e-Islami ho’n mipi hochu theitob suo in ana kithuopi kit uve. Hinla thingnuoimi ahizeh uvin deibang in mipi a supply zou pouvin ahi. Chule hiche tobang’a gamsung’a thilsuoh gimnei aum laitah’a President Asif Ali Zardari in Britain le France a lamkaiho kimupi ding akhohgel zoh zeh in demna sangtah achang in ahi. Chule Sindh gamsung’a Pakistan Peoples’ Party ho’n amaho gamsung’a chaang le miim kituho tuiyin asuhsiet louna ding’a athaneina’u apat uva tui luonna ding achuom’a asiemzeh uvin zong aminse lheh uve. Mipi tamtah chenna munlah’a tui aludsah uva, amaho louho ahuoisah guot zeh uvin mipi alunglhai poi akiti. Alangkhat’ah UN in vannuoi leisiet gamdang ho’n Pakistan kithuopina pieh pai ding anongkai sah zeh uvin alungnopmona’u thu aphuongdoh uvin ahi. August 9 changei chun USD 45 million bouseh mipi kithuopina ding in aludbep seu in ahi. Hiche tobang thilsuoh gimnei dang suona mun’a kithuopina lhung hotoh tekah ding in simkham ahi hihlaiye ati’u ahiye. Pakistan toh kinaicha khat’a um India in thilsuo zou hapta ni changeiya zong imacha tongdoh lou leh thipbeh’a aum nahlai zeh in oimo in aum uvin ahi. India gamsung’a media ho’n zong Pakistan thusuoh chu ahina ding bangtah in asuodoh pouve zong akiti. Tulai eiho eikibawlna’u toh akibang thim thim’e. Hinla hiche thusei NDTV in ahilchetna’a chun Pakistan in India akuon’a media team ho visa apiehdoh nuomlou zeh ahi ti’n aseikit leuleu’e. Gamdang ho’n kithuopina apieh saosao zou nunglam peh in India in lunghempina thuthot le $5 million August nisim 13 ni’n Pakistan’a ding in ahin pehdoh bepseu’e. Pakistan kithuopina peho lah’a avaigei loi ahitai. India akuon’a kithuopina chu Pakistan in August nisim 20 ni’n asanpieh bep kit’e. Anigel lhon’a amin mai mai atilhon ahi’n, atahbeh’a chun vang kikhohsah tuo behseh lou maithei ahiuve. Chule Indian doctor 400 valjen in Pakistan in visa apieh’a, tuilet zeh’a natna jadchuom chuom veiho akithuopi thei nading uvin angah zing nalai uve. British Prime Minister David Cameron in Pakistan in gamdang akuon’a kithopina amuho galguhbawlho khut’ah aludsah uve atizeh in Pakistan in thiemmo achan uvin ahi. Hiche thuzeh hin mitamtah in kithuopina apieh ho’u chu mipi ho achanlou khah ding atija lheh uve.
Chule kidangtah khat thulhut umkit chu Ahmadiyya Muslim ho’n mi huhdohho chun amaho jadniem hosang in muslim hozoh akhohsah jo uvin, Ahmadiyya Muslim hochu a inn uva kuon in zong ahuhdoh nuom pouve atikit taged uve. Huhdoh lou bep hilou in ajad’uh heddoh’a aumtieng leh relief camp mun ho akuon in nodoh in aumkit ji nalai uve ti’n government kom’ah hehna abawl uvin ahi. Ahmadi hohi jadniem ahiuvin, gentheina le hahsatna tamtah muslim ho khut’ah athuoh tauvin ahi. Human Rights Commission of Pakistan in hiche thusuo hi agelkhoh lheh jieng’e. Hiche thusim kisut changei hin i-changei thilsuoh um hitam ti aban hedbe in aum hih laiye.
Pakistan gamsung’a hichan’a vangsietna alhun hi azeh ipi pentah ahitadem? Ngaidan chuom chuom umtei inte. Eiho Pathien tahsan te’a ding in zong ngaidan umtei inte. Pathien lunghanna atohdoh khah zeh uva Pathien in Egypt mite ana gimbawl bang’a chu gimbawl’a um hikhat uvinte. Mohseh’a India chung’a hahiemtah’a nna atoh zing uva, mona neilou milhaam atha matchet zeh uva hitobang thilse le vangsietna achung uva lhung hinte kiti leh India in dihsa lheh inte. India a cheng ihi’u toh kilhon in hiche hi ngaidan hi adihpen hikhel zong leh mitin ngaidan lungthim’a umchu hiding in tahsan aum’e. Pakistan in zong agamsung’a hitobang’a vangsietna alhun hi kigeldohna aneitei di’u tahsan aum’e. Ahinla hiche zeh mong ahi vang akiti thei diehpoi. Tsunami thilsuoh gimnei’a chun mitamtah aped in ana lungdon uve. Khonung’a Pathien thuseiho’n aseina uva Christian te agimbawl uva, Christmas mangtheilou ding’a muol chung lam’a adeldoh zeh uva hitobang chu ana lhung ahi atiuve. Tu’a hi ipi ahung kisei ding hedthei ahi hihlaiye. Hinla thilkhat vang chu hung gingdoh tei nante. Hinla tu le tu’a seidoh thei aumsun chu “Pakistan in ipi suhkhiel anei hitam” tihi vannuoi thudoh lienpen ahiphot maitai.

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.